Modele budżetu obywatelskiego

Na świecie ukształtowało się kilka modeli budżetu obywatelskiego. 
1. Europejski model Porto Alegre, w którym może uczestniczyć każdy pojedynczy mieszkaniec, a nie tylko zorganizowane grupy mieszkańców. Ten model przekazuje w ręce mieszkańców realną władzę, koncentruje się na konkretnych inwestycjach i projektach.Władze lokalne podporządkowują się decyzjom obywateli i realizują ich rozwiązania. 
2. Uczestnictwo zorganizowanych grup takich jak organizacje pozarządowe, stowarzyszenia, związki zawodowe, które formułują ogólne wytyczne dla polityk lokalnych, np. edukacja, transport, ochrona zdrowia, mieszkalnictwo. Ten rodzaj budżetu obywatelskiego zasadami przypomina bardziej konsultacje społeczne pomimo umożliwienia mieszkańcom zabrania głosu w dyskusji w trakcie publicznej debaty. W tym przypadku władza nie podporządkowuje się rygorystycznie decyzjom mieszkańców. 
3. Fundusz społeczności lokalnej to model, w którym część bieżących programów gminnych oddana jest w ręce mieszkańców. Głównie dąży się do wyrównania różnic społecznych przeznaczając część środków na rozwój bardziej zaniedbanych obszarów miasta oraz na wsparcie społecznie wykluczonych grup mieszkańców.Powszechny w W.Brytanii. 
4. Negocjacje publiczno-prywatne to model gdzie zakłada się szerokie zaangażowanie środków pozabudżetowych i biznesu w realizacje zadań publicznych. W tym przypadku rola mieszkańców jest drugorzędna, a znaczny wpływ na całą procedurę ma biznes prywatny. Publiczne inwestycje oraz projekty realizowane są przy niewielkim lub zerowym wkładzie gminy. Główną rolę w podejmowaniu decyzji mają zorganizowane grupy, np. organizacje pozarządowe a nie mieszkańcy. 
5. Konsultowanie finansów publicznych gdzie mieszkańcy nie mają rzeczywistego wpływu na rozwój ich miejsca zamieszkania. Wprawdzie organizowane są spotkania, na których wysłuchuje się propozycji mieszkańców, a następnie przeprowadza konsultacje na podstawie których powstają ogólne zalecenia dotyczące zrównoważonego budżetu. Model rozpowszechniony głównie w Niemczech. 
6. Partycypacja sąsiedzka – to forma konsultacji bezpośredniej na spotkaniach z burmistrzem w trakcie których, udziela on odpowiedzi mieszkańcom na przedstawiane przez nich kwestie. Wcześniej dyskutuje się owe kwestie wewnątrz małych grup sąsiedzkich. Brak jest otwartego głosowania oraz kryteriów według których rozdzielane są środki. Propozycje mieszkańców uwzględniane są na zasadzie uznania, mieszkańcy maja ograniczony wpływ na podejmowane decyzje. Wola mieszkańców podporządkowana jest woli samorządu lokalnego. Forma rozpowszechniona we Francji. 

(na podstawie opracowania H.Łapińskiej „Budżet partycypacyjny instrumentem zarządzania środkami publicznymi”)
2013.11.24